Stel je voor dat je op een strand zit. Je hoort de golven het land op gaan en de wind voel je tegen je gezicht. Ben je dan mindful? Of zit je al in een meditatiestand? Mindfulness en meditatie worden vaak door elkaar gehaald, maar er zit werkelijk een verschil tussen. Beide gefocust op je innerlijke wereld, gaan we ons eens verdiepen in hoe je ze uit elkaar haalt!
Wat is mindfulness en meditatie?
Het wereldwijde internet staat vol met informatie over mindfulness en meditatie. De voordelen, wat voor oefeningen je kan doen en ervaringen van mensen die het beoefenen zijn hier voorbeelden van. Beide woorden worden vaak gebruikt zodat je er een klein beeld van kan krijgen, maar vaak zonder uitleg wat je nu precies doet. Verwarrend voor mensen die als beginner simpelweg eenvoudige informatie willen opdoen. Hieronder lees je een eenvoudige uitleg, zonder poespas, zodat jij de verschillen kan scheiden.
Mindfulness wordt soms omschreven als een meditatievorm, aandachtstraining of levensopvatting. De kern blijft hetzelfde: wat centraal staat, is dat de aandacht opzettelijk wordt gebracht naar het huidige moment op een niet-oordelende manier. Je probeert je compleet bewust te zijn van je zintuigen en de gedachtes die voorbijkomen. Mindfulness is een staat van observatie, zonder oordeel, precies waar je nu bent. Mindfulness wordt als veelbelovend gezien bij mensen die kampen met depressie, pijn en verslaving.
Meditatie is een cognitieve oefening die je lichaam en geest laat ontspannen, wat helpt bij het verminderen van onnodige gedachtes en hersenactiviteit. Het is een oosterse methode die op vele manieren beoefend kan worden. Meditatie beoefen je door onafgebroken concentratie. Het algemene doel van mediteren is rust ervaren in jezelf. In een studie van 35.000 volwassenen die mediteren wordt aangegeven dat 92% mediteerde om te relaxen en minder stress te ervaren, vermeldt het NCCIH. Vroeger vooral beoefend als oefening voor iemands persoonlijke godsdienst, tegenwoordig hoeft dit niet meer het geval te zijn.
Hoe stiller je wordt, hoe meer je kan horen – boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh

Wat is het verschil tussen mindfulness en meditatie?
De geschiedenis
De term mindfulness kwam tot leven in 1979 door de grondlegger Jon Kabat-Zinn, moleculair bioloog van het Massachusetts Institute of Technology. Hij zette een training op die bekend is geworden als de Mindfulness Based Stress Reduction, waarin 8 weken meditatieve technieken werden toegepast bij mensen die chronische ziekten hadden. Wat een indrukwekkend positief effect had op de patiënten. Let op dat ik meditatieve technieken benoem, omdat het niet alleen ging over meditatie. Mindfulness vindt inspiratie uit verschillende religieuze tradities: hindoeïsme, boeddhisme, yoga en recent ook niet- religieuze meditaties. Voornamelijk wordt het boeddhisme genoemd als inspiratie, omdat mindfulness (sati) de eerste stap is tot de verlichting.
Kabat-Zinn had gestudeerd in de jaren 60 onder boeddhistische leraren. Deze kennis combineerde hij met de hedendaagse wetenschap, wat resulteerde in een erkende training. Onder andere door de wetenschappelijke onderbouwing die telkens bewees dat mindfulness een positief effect kan hebben op het lichaam, is er ook een vorm van therapie ontworpen met mindfulness als basis. Momenteel door psychologen gebruikt bij verschillende patiënten met diverse klachten, vermeldt psycholoog Selva.
De term meditatie wordt al langer gebruikt dan mindfulness. Het is een eeuwenoude oefening die duizenden jaren geleden vermoedelijk in India vorm heeft gekregen. Vervolgens heeft deze oefening zich verspreid onder verschillende culturen en in veel religies naarmate de tijd. Onder andere gebruikt voor het bidden binnen het jodendom, christendom en de islam. De eerste documentatie van meditatie stond in de hindoeïstische Veda’s. Rond de 18e en 19e eeuw werd het steeds bekender in het westen door verschillende invloeden. Momenteel wordt meditatie eerder gezien als een mentale gezondheidsoefening, niet meer als religieus toen de oefening aan het begin werd toegepast. Meditatie is bewezen dat het helpt als een manier om te ontstressen en het verhoogt je concentratie.
Tijd en ruimte
Mindfulness kan je op verschillende manieren toepassen. Je kan oefeningen doen wanneer je wilt en als je wilt maak je er tijd en ruimte voor. Wanneer jij aan het tandenpoetsen bent, kan je al eenvoudig in het moment blijven door te letten op de sensaties die je ruikt. Ook tijdens een wandeling kan je compleet je aandacht verleggen naar hoe je beweegt, hoe de wind voelt en wat je neus waarneemt. Ook even kort letten op je ademhaling is geen slecht idee. Tijdens een mindfulnessmeditatie of ademhalingsoefening kan je wel weer even een moment voor jezelf inplannen, zodat je minder prikkels van buiten hebt die je kunnen afleiden.
Meditatie is volgens de wetenschap een mentale oefening die aandacht en het bewustzijn traint. Het is bewezen dat het je focus verbetert, stress vermindert en kalmte stimuleert (Psychology Today, z.d.). Meditatie wordt daarnaast geassocieerd met verschillende spirituele paden. Bidden wordt ook gezien als een meditatievorm. Voor meditatie zijn er ontzettend veel vormen die je kan doen. Maar er is één overeenkomst: het is een oefening waar je tijd en ruimte voor maakt. Dit kan betekenen: liggend op je bank of zittend op de stoel of vloer. Let hierbij op dat je rug recht is. Door een rechte rug kan je lichaam zich beter concentreren.

Manier waarop
Mindfulness kan je op verschillende manieren beoefenen. Je focust compleet op alles wat je ervaart tijdens deze oefeningen en momenten. Wanneer je afgeleid bent, breng je op een rustige manier weer terug naar het moment. Het klinkt eenvoudiger dan dat het werkelijk is, maar op de lange termijn merk je dat het makkelijker wordt om de mindfulstaat te ervaren! Je zet je hierbij open voor alles wat je zintuigen binnenkrijgen. Helpend kan zijn mindfulnessoefeningen om er een dagelijkse gewoonte van te maken.
Zoals je misschien al gelezen hebt, hebben we ook nog mindfulnessmeditatie! Waarin je met intentie en zonder oordeel aandacht geeft aan het heden. Het grote verschil met meditatie is dat meditatie geconcentreerd is op één stimulus, terwijl je tijdens mindfulnessmeditatie mediteert op alles wat op dat moment aanwezig is en wat je waarneemt via je zintuigen (McGee, 2008).
Verschillende mindfulness oefeningen om te oefenen:
1. Mindful eten
2. Mindful bewegen
3. Mindful ademen
4. Mindfulness meditaties
5. Mindfulness handelingen: probeer tijdens het koken, schoonmaken of douchen compleet aanwezig te zijn in het moment.
Zet mindfulness momenten in in het dagelijks leven om meer mindful te worden door oefeningen.
Meditatie begint bij er tijd voor maken en wanneer je in een comfortabele houding zit, kan je beginnen. Er zijn verschillende meditaties waarbij een geleide meditatie voor beginners vaak aangeraden wordt. De keuze is reuze bij mediteren. Voorbeelden hiervan zijn: religieuze/spirituele meditaties, bodyscanmeditatie, ademhalingsmeditatie, zingen van mantra’s, visualisatiemeditatie, vipassana-meditatie en mindfulnessmeditatie.
Meditatie is een oefening en aan het begin kan het wat ongemakkelijk aanvoelen. Je kan hierdoor al meteen de conclusie trekken dat meditatie niet voor jou is aangelegd. ¨Mijn hoofd is te druk¨ en ¨Ik kan niet focussen.¨ zijn zinnen die ik vaak heb gehoord. Maar een wild paard kan je niet in één dag temmen. Let op dat niet iedere meditatie hetzelfde is. Meditatie is een oefening waar je niks nastreeft. Er bestaat geen slechte of goede meditatie. Alleen al iedere dag tijd vrijmaken met de intentie om te mediteren is genoeg. Leer gedachtes en gevoelens loslaten.
Hieronder een ademhalingsmeditatie voor het idee:
1. Vind een plek om te zitten waar je niet gestoord kan worden
2. Zet een timer: aan het begin is het aan te raden om 5 a 10 minuten te mediteren
3. Voel je lichaam en ademhaling. Binnen meditatie wordt vaak de ademhaling gevolgd
4. Erken wanneer je aan het denken bent
4. Accepteer deze gedachtegangen en probeer ze vooral niet weg te pushen. Maar laat ze ook weer langzaam aan je voorbij gaan.
Meditatie | Mindfulness |
Eeuwenoude oefening met religieuze basis, verspreide zich door verschillende culturen en religies naarmate de tijd. | Term dat bekendheid kreeg na 1979 als training om mensen te helpen met chronische pijn, met inspiratie vanuit het boeddhisme. |
Maak je tijd en ruimte voor. | Je hebt zelf de keuze welke oefeningen je doet. Niet voor elke oefening hoef je tijd en ruimte voor te maken. Ligt eraan wat je zelf prettig vind. |
Meditatie heeft veel verschillende soorten vormen waarbij je één focuspunt bij behoud. | Mindfulness zijn essentie is aandacht behouden in het huidige moment. Mindfulness oefeningen kunnen hierbij behulpzaam zijn. |
Conclusie
Dat de termen zoveel door elkaar gebruikt word is geen toeval. Kortom, mindfulness is een staat van zijn waarbij je in het moment leeft met behulp van oefeningen. Meditatie is een concentratieoefening waarbij je je focus behoudt op één punt waar je tijd en ruimte voor maakt. Hoewel er een klein verschil in zit, helpen beide met een beter welzijn en goede mentale gezondheid! Het is belangrijk om stil te staan bij jezelf in een wereld die steeds sneller lijkt te draaien, daar helpen deze twee methodes bij!
Bronnen
McGee, M. (2008). Meditation and psychiatry. Psychiatrie MMC, 2008 Jan(5(1)), 28–41. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2719544/#:~:text=Meditation%20is%20the%20consciously%20willed,we%20naturally%20perform%20these%20actions.
Meditation. (z.d.). Psychology Today. Van https://www.psychologytoday.com/us/basics/meditation