Snel afgeleid zijn tijdens een gesprek, niet je focus erbij kunnen houden tijdens het typen van een verslag of niet kunnen leren omdat die vlieg op de muur je aandacht trekt. Je focus snel verliezen op momenten dat je het juist nodig hebt is simpelweg irritant. Het gaat je tegenwerken en kost je op de lange termijn meer tijd, wat helemaal niet nodig is! Je kan zo heel de dag druk zijn zonder daadwerkelijk wat te bereiken. Dus wat zijn eigenlijk de oorzaken van slechte concentratie en hoe zorg je ervoor dat je je hoofd erbij houdt?
Oorzaken van slechte concentratie
Het is ontzettend lastig wanneer je de concentratie niet hebt om te leren en te werken. Op de lange termijn kost dit jou ook veel tijd. Je zou met een goede focus namelijk veel meer taken af kunnen krijgen, minder stress hebben en meer vrije tijd. Maar ergens is er ook goed nieuws, het ligt zeker niet alleen aan jou. De afgelopen eeuw hebben er ontzettend veel veranderingen plaatsgevonden in de samenleving, wat een mede oorzaak is waarom wij als mensen meer moeite hebben met onze concentratie erbij houden in vergelijking met eeuwen geleden.
- De hoeveelheid prikkels die wij moeten verwerken zijn vervijfvoudigd sinds de jaren 80. Omdat wij ons moeten aanpassen, betekent het niet dat de hersenen dat automatisch ook gaan doen! Hierdoor worden mensen ook steeds vaker overprikkeld, onze hersenen kunnen ons namelijk helemaal niet bijhouden. Alle prikkels komen binnen via ons zenuwstelsel en worden geleid naar de hersenen, waar overprikkeling ontstaat. Symptomen waaraan je overprikkeling kan herkennen is hoofdpijn, vermoeidheid, moeite met helder denken, woede aanvallen, onzekerheid en uiteraard concentratieproblemen (Prins, 2022). Waar je voor moet uitkijken. Bij langdurige overprikkeling wordt namelijk je stresssysteem geactiveerd wat kan lijden tot een burn-out. Voor onze hersenen gebeurd dus ontzettend veel dat we moeten verwerken, wat leidt tot een kortere aandachtsspanne en sneller afgeleid zijn.
- Tegenwoordig lijken wij ook te denken dat wij ontzettend goed zijn in multi tasken. Wij zitten van alles tegelijkertijd te doen en brengen onze telefoon tijdens de raarste momenten in onze hand. Je dopamine systeem reageert hier ook op, die denkt ¨heerlijk, nieuwe informatie¨. Hierdoor worden de hersenen constant uitgedaagd en worden we minder snel gemotiveerd om voor een langere periode te concentreren. Je hersenen lijken wel verslaafd te worden aan de dopamine hits die hij binnenkrijgt, dit is ook de reden waarom je door blijft scrollen bij korte video’s en de tijd lijkt te verliezen. Verder zorgt multi tasken ervoor dat jij je concentratie niet bij één ding houd, maar je kan je concentratie simpelweg niet verdelen! Wist jij dat wanneer jij constant je aandacht verschuift naar iets anders, het ook betekent dat je aandacht voor een deel bij de vorige activiteit blijft hangen? Je kan namelijk je vergrootglas maar op één taak tegelijkertijd richten. Steeds je concentratie moeten herpakken is daardoor ontzettend vermoeiend voor je brein. Na 15 tot 25 minuten heb jij ook pas je volle focus terug!
- Concentratie problemen kunnen hun oorzaak ook vinden in psychische en lichamelijke aandoeningen, stress gerelateerde klachten of relatieproblemen. Slechte doorbloeding in het hersenweefsel veroorzaakt door stress, hormonale veranderingen, roken, alcoholmisbruik, obesitas of hogere leeftijd hebben invloed op gedeeltes die te maken hebben met je concentratie. Wel valt hierbij te vermelden dat wanneer dit er niet meer is, het concentratievermogen vaak weer terugkeert naar hoe hij was.
Concentration is like a magnifying glass that can allow us to look into the deeper layers of our mind, while mindfulness directs what the magnifying glass looks at.
Sri Lankan Buddhist monk Bhante Gunaratna
Verschil tussen concentratie en aandacht?
Concentratie, aandacht, aandachtsspanne en focus. Verschillende termen, maar wat is eigenlijk het verschil? Concentratie is de vaardigheid waarbij jij je aandacht een bepaalde periode er volledig bij kunt houden. Aandacht is het mechanisme in de hersenen dat informatie selecteert als relevant en niet relevant. Aandacht filtert prikkels zodat jij het selectief kan inzetten. Hierin is jou aandachtsspanne de duur gedurende jij je aandacht er bij kan houden. Tijdens vergaderingen wordt je hierdoor op de proef gesteld, vaak merk je na 30 minuten namelijk hoe mooi die blaadjes buiten zijn en lijkt de stem van je collega’s weg te vagen.
Focus betekent letterlijk vertaald ‘brandpunt’, het is het punt waar jij je het meest op concentreert. Eigenlijk vergelijkbaar met een camera waarin je ook een focus punt hebt met het scherpstellen, zo werkt focus letterlijk! Multi tasken is dus helemaal niet effectief, omdat we maar één focus punt hebben. En dit heeft ook te maken met onze biologie.
Biologisch gezien is ons brein gemaakt om prikkels te ontvangen. Als jagers en verzamelaars erkenden we gevaar direct en reageerden we vanuit onze vechten-vluchten-bevriezen modus. Maar de overvloed aan prikkels die wij tegenwoordig binnenkrijgen en waar wij ook allemaal op ingaan brengt constante stress, omdat ze nog steeds invloed hebben op ons limbische systeem die in diezelfde modus kan schieten. Dit heeft op de lange termijn negatieve lichamelijke en mentale gevolgen voor ons en zorgt ervoor dat we moeite hebben met concentreren. Echter op het moment dat jij leert je concentratie te versterken filter jij de prikkels en ervaart jou brein meer rust. Waardoor je veel sneller in een prettigere flow staat terecht komt.
Wat helpt voor concentratie?
Er zijn manieren waardoor jij kan leren je aandacht te focussen op één punt en weer productiever wordt in je tijd.
- Heb een vaste structuur in je dag. Dit klinkt voor sommigen misschien wel heel saai, maar wanneer jij een vast patroon hebt in je dagen die ook onbewust lopen scheelt dat jou ontzettend veel energie. Dit begint al bij het opstaan, maar je kan het ook specifiek op werk uitvoeren: tas neerzetten, collega’s begroeten en iets te drinken halen is hier een simpel voorbeeld van. Ook kan je bepaalde taken limiteren, bijvoorbeeld 3 momenten op een dag je mail openen in plaats van elk half uur. Dit scheelt jou mentale energie en versterkt je focus.
- Verminder de geluiden en afleiding om je heen. Wanneer jij in een drukke omgeving wilt concentreren waar er constant mensen voorbijlopen en praten, raak je snel afgeleid. Hoe harder het geluid, hoe sneller je afgeleid bent. Verder weet jij van jezelf ook dat het niet helpt dat je met je telefoon op tafel in gesprek zit met de ander. Onbewust is jou brein al bezig met zijn dopamine hits krijgen, die jij krijgt wanneer je een berichtje krijgt of op Facebook scrolt. Wanneer je motivatie laag is en je snel afgeleid wordt door gedachtes, kan het ook helpen om op een schrijfblok gedachtes op te schrijven om vervolgens weer verder te gaan met je taak.
- Zorg voor ontspanning en een helder hoofd om beter te concentreren. Dit betekend niet alleen voldoende nachtrust en goede mate van ontspanning. Maar ook is hiervoor mindfulness een enorm belangrijke lange termijn oplossing. Je hersenen hebben tijd nodig om prikkels te verwerken en je moet jezelf de ruimte moet even om af te dwalen en te rusten! Mindfulness helpt jou om in het huidige moment te blijven, zodat je een goede balans vind tussen productiviteit en rust!
Hoe helpt mindfulness met beter concentreren?
Rond 500 v.Chr. had concentratie al de aandacht binnen het boeddhisme. Mentale discipline en concentratie staan namelijk centraal binnen de religie. ¨Right concentration¨ is het achtste deel van het pad van verlichting, met focus en intense concentratie doen de boeddhisten een poging om het hoofd naar een hoger level van bewustzijn te brengen. Mindfulness vindt zijn oorsprong in het boeddhisme en wordt steeds populairder in het westen met een reden. Je bent tijdens het beoefenen compleet aanwezig in het heden en bewust van al jouw gedachten, gevoelens, sensaties in jezelf en jou omgeving. Wat veel voordelen met zich meebrengt.
Een onderzoek van Moore en Malinowski (2009) uit Engeland erkend dit ook, voor 16 weken lang beoefenden deelnemers simpele ademhalingsoefeningen en mediteerde minimaal voor 10 minuten vijf dagen per week. Aan het einde van dit onderzoek wisten mindfulness beoefenaars hun focus op taken veel beter te bewaken dan mensen die niet mediteren. Maakt niet uit hoeveel afleiding zij in hun omgeving hebben, ze behielden hun focus na de oefeningen.
Door de beoefening van deze technieken vergroot jij dus op de lange termijn je concentratie. Studies laten zien dat dat het ook letterlijk de structuren van je brein kan veranderen door de herhaalde activering van neurale circuits die verband houden met informatieverwerking en aandachtscontrole. Probeer concentratie te zien als een spier die je versterkt, hoe vaker je traint hoe langer jij je focus kan behouden.
Je wilt misschien je concentratie verbeteren voor werk en school, zodat je meer succes ervaart. Maar concentratie heeft meer voordelen dan dat je sneller die deadline kan halen. Concentratie biedt automatisch mentale helderheid, waardoor jij in moeilijke situaties al snel oplossingen kan bieden. Daarnaast voorkomt concentratie dat je je mentale energie verspilt aan onnodig denken (Usha, 2021). Je ervaart door het trainen van je concentratie minder stress, meer productiviteit en meer rust doordat je die aanhoudende onnodige babbel leert te negeren. Maar hoe maak je een begin met mindfulness?
Stappenplan om concentratie te verbeteren
Het hebben van een slechte concentratie hebben we dus mede te danken aan de snel veranderde samenleving waar ons brein simpelweg niet voor is weggelegd. Maar het voordeel is dat wij zelf veranderingen kunnen aanbrengen in ons dagelijks leven waardoor we productiever en rustiger kunnen worden. Mindfulness is een lange termijn oplossing die jou hier ontzettend mee kan ondersteunen, om die concentratie te versterken
- Probeer dagelijks een moment van mindfulness in te plannen voor 10 minuten. Om hier makkelijk een gewoonte van te maken probeer je dit op een vast tijdsstip zodat het langszaam in je routine kan.
- Tijdens deze mindful 10 minuten kan je verschillende oefeningen doen waar jij je prettig bij voelt: mindful ademen, een meditatie of een mindful wandeling zijn hier een voorbeeld van. Observeer hierbij de in- en uitademing zonder oordeel, en wanneer jij het gevoel hebt dat je afgeleid wordt door gedachtes breng je op een rustige manier je aandacht terug naar je ademhaling.
- Probeer een cursus uit die jou helpt bij het beginnen van mindfulness. Hier heb je levenslang profijt van en kun je snel een gewoonte ervan maken!
Overige bronnen
Moore, A., & Malinowski, P. (2009). Meditation, mindfulness and cognitive flexibility. Consciousness and Cognition, 18(1), 176–186. https://doi.org/10.1016/j.concog.2008.12.008
Prins, R. (2022, 21 februari). Overprikkeling: wat doet het met je? + tips. Liberi. Geraadpleegd op 29 augustus 2022, van https://liberi.nl/overprikkeling-wat-doet-het-met-je-tips/
Usha, B. K. (2021, 8 mei). THE BENEFITS OF CONCENTRATION. The Daily Guardian. Van https://thedailyguardian.com/the-benefits-of-concentration/
Wij maken gebruik van affiliate links in onze blog artikelen. Zodat wij meer mensen mogen inspireren met weer hun rust vinden. En iedereen een start kan maken en zijn motivatie kan vinden. Bedankt voor je support!
