Een klaslokaal waar kinderen in een kring met een kussen aan het mediteren zijn. Haast ondenkbaar lijkt het, maar mindfulness begint tegenwoordig langzamerhand zijn weg in het onderwijs te vinden. Jaren geleden was mijn eigen ervaring hiermee, zij liet de klas mediteren op een verhaaltje dat zij vertelde. Ik kan me nog goed herinneren hoe vreemd het voelde de eerste keer, maar ook hoe ontspannen en rustig ik was hierna! Door mindfulness te leren, kunnen kinderen beter omgaan met drukte, frustratie en moeilijke emoties. Ontdek in dit artikel hoe het jouw kinderen kan helpen in hun ontwikkeling!
Wetenschappelijke voordelen van mindfulnesstraining bij kinderen
De wetenschappelijke feiten van mindfulness zijn ondertussen door honderden studies bewezen. Maar hoe zou het specifiek voor kinderen kunnen werken? De volgende voordelen worden vermeld door verschillende onderzoeken:
Meer aandacht en focus
Aandacht is een cognitieve functie die hoort bij de mentale verwerking van informatie die binnenkomt vanuit de omgeving. Het is het vermogen om te kiezen waarop jij je wilt concentreren en je aandacht bij wilt houden. Tegenwoordig is concentreren ons moeilijker gemaakt, onder andere door invloeden van buitenaf. Het lijkt dat je niet zomaar je concentratie kan trainen, maar met mindfulness is dit zeker mogelijk.
Hiernaar is ook onderzoek gedaan bij kinderen (1). Uit een mentale trainingstechniek met mindfulness bij kinderen van 2 tot 10 jaar is gebleken dat na de weken van meditatie hun aandachtprocessen waren verbeterd! Wat je misschien niet had verwacht, is dat aandacht niet alleen voor leren belangrijk is, maar ook invloed heeft op hoe iemand omgaat met emoties, gedachtes en acties.
Betere cijfers
Naar mijn mening betekenen goede cijfers niet meteen een slim kind. Maar het kan wel helpend zijn om deuren te openen in de toekomst waar een kind baat bij kan hebben. Een ander voordeel van mindfulness bij kinderen is dat zij betere cijfers kunnen halen volgens deze studie. Deze studie was gedaan bij kinderen van 15 tot 18 jaar, wat bewezen heeft dat het hun hielp bij vermindering van angst, verbeterde zelfcontrole en betere cijfers.
Sociaal-emotionele ontwikkeling en pestgedrag
De neurowetenschap laat zien dat executieve functies enorm belangrijk zijn voor het welzijn van een kind. Dit zijn processen die verantwoordelijk zijn voor het plannen, timemanagement, werkgeheugen, aandacht erbij houden, flexibiliteit en het omgaanmet emotie. Waarin wordt aangegeven dat mindfulness ook daarbij kan helpen. Dit te zien in het beter leren omgaan met emoties en vermindering in agressie. Maar ook verbetering in werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit en responsremming.
Durven we hiermee te zeggen dat door het beter leren omgaan met emoties, het ook pestgedrag kan verminderen? Sommigen zeggen van wel. Het geven om anderen en aardig doen lijken hand in hand te gaan met een mindfulnesstraining. Tijdens het beoefenen van mindfulness wordt ook aangeleerd om niet te oordelen over wat je ervaart, maar ook mindful dankbaarheidsoefeningen kunnen hieraan aan bijdragen. Wat op zijn beurt ook meer zelfvertrouwen kan geven bij je kind!
Verminderde toetsangst
Mindfulness heeft verder invloed op angstgevoelens rondom toetsen en examens. Angstige gedachtes hebben invloed op hoe de hersenen presteren, waar beoefening van mindfulness dus bij kan helpen wordt vermeld.
Verminderd fysieke en mentale stress
Stress brengt veel veranderingen aan in het lichaam, voornamelijk bij kinderen die nog moeten ontwikkelen hoe ze hiermee om kunnen gaan. Hoe zij hiermee om leren gaan in hun jeugd, heeft invloed op hun verdere leven. Mindfulness wordt hierin als ondersteunend gezien om op een niet-oordelende manier met zichzelf om te leren gaan. Verder door het verminderen van stress, helpt het kinderen beter inslapen en kwaliteit te verbeteren.
Mindfulness oefeningen voor kinderen thuis
Ademhalingsoefening
Ademen kan gebruikt worden om op een natuurlijke manier het lichaam te laten ontspannen en tot rust te komen. Daarnaast kan het ook helpend zijn om te leren omgaan met moeilijke emoties, en kan zelfs helpend zijn voor je spijsvertering doordat voedingsstoffen beter worden opgenomen! Hieronder staan oefeningen hoe je dit op een leuke manier kan oefenen met een kind:
- Laat je kind voorstellen (of het doen) dat het aan het bellen blazen is. Hierdoor haalt je kind dieper adem om een ontspannende reactie te activeren. Let hierbij op dat de uitademing langer is dan de inademing.
- Laat het kind diep ruiken aan een denkbeeldige, lekker ruikende bloem en laat je kind dan uitademen door de mond op een rustige manier. Ook kan het het voorbeeld van een paardenbloem gebruiken: eerst inhaleren en uitademen alsof alle zaadjes van de paardenbloem van je wegwaaien.
- Ook zou je de meer standaard mindfulness-ademhalingsoefeningen kunnen oefenen!
Body scan
Met de volgende oefening laat je je kind oefenen met een bodyscan:
- Vraag om een kussen te pakken naar keuze en te gaan zitten. Of aan het einde van de dag kan dit ook liggend op bed!
- Vraag om 3 diepe ademhalingen. Vraag hoe het voelt, bijvoorbeeld de ademhaling in de buik of op andere plekken in het lichaam
- Nu gaan we beginnen met het lichaam voelen. Dit begint bij de voeten, hoe voelen die? Warm, koud, droog, actief? Als er niks gevoeld word is dit oké.
- Langzaam gaat de aandacht naar je onderbenen, heupen, buik, handen, schouders en het gezicht. Bij elk deel van het lichaam blijf je even stilstaan bij hoe dit voelt. Je kan ook vragen wanneer de aandacht bij het gezicht is hoe het voelt om nu even te lachen.
- Wanneer je bij het puntje van je hoofd bent, probeer je de laatste momenten je aandacht te houden bij je gehele lichaam. Wanneer dit moeilijk is kan dit ook je ademhaling zijn.
Wanneer het moeilijk is om te focussen, is dat heel normaal. Wanneer je even afgeleid raakt, breng je je op een ontspannen manier weer terug naar je ademhaling en vervolgens weer het deel van je lichaam waar je het laatst bij was.
Dankbaarheidsoefening
De oefening van dankbaarheid speelt ook een rol binnen mindfulness. Dit kan onze perspectieven verplaatsen en een goed gevoel geven! Deze oefening kan je aan het begin van de dag doen of aan het einde. Waar wordt je kind blij van? Hoe voelt dat? Laat hem 3 dingen opnoemen waar hij trots op is en 3 dingen waarvan hij blij is dat hij het heeft gedaan.
App: Meditation Moments
Op de app Meditation Moments staan geleide meditaties die je op kan zetten voor je kinderen (en volwassenen) voor wanneer ze een drukke dag hebben gehad, voor het slapengaan of gewoon omdat het kan. De duur van de meditaties kan je uitkiezen van 3 tot 60 minuten, voor elk schema toepasbaar.
Voor jezelf een begin maken met mindfulness en de vele voordelen ervaren? Klik op deze link voor meer informatie.
Mindfulness oefeningen voor kinderen in de klas
De spanningsboog van leerlingen wordt steeds korter. Door mindfulness kunnen leerlingen leren hoe zij hun aandacht weer kunnen trainen door in het moment te leven. De volgende oefeningen kun je gebruiken in het klaslokaal om kinderen hierbij te helpen:
Korte wandeling maken
Loop met een groepje kinderen buiten en geef de volgende instructies:
- Probeer alleen bezig te zijn met wat je op dit moment ervaart
- Wat zie je op dit moment?
- Wat hoor je?
- Wat voel je?
- Wat ruik je?
Aan het einde kan je evalueren hoe dit voor iedereen is geweest.
Muziek luisteren
Maak een afspeellijst met verschillende soorten genres, die kinderen enthousiast kunnen maken, verdrietig of ontspannen. Speel deze af en probeer de kinderen te laten verwoorden wat ze ervaren, zodat ze woorden kunnen geven aan wat ze van binnen voelen. Probeer hierin ook aandacht te hebben voor het niet oordelen over wat kinderen ervaren en dit te benoemen.
Verhaal vertellen
De verbeelding die kinderen hebben kan ons weleens verbazen. De fantasie van kinderen gaat alle kanten op, van het hebben van een prinsenkasteel van een doos tot een autoracebaan van de bank. Het creatieve denken en sociale vaardigheden worden hier ook door ontwikkeld. Wat hierin zo leuk is is om kinderen te stimuleren om een verhaal te volgen. Ieder kind maakt net zoals bij het lezen van een boek zijn eigen denkbeelden aan om het verhaal te volgen. Dit is natuurlijk niet alleen voor de jongeren onder ons, ook voor adolescenten kan een verhaal vertellen nuttig zijn!
Deze verhalen kan je zelf verzinnen, maar ook kun je via verschillende boeken die je kunt voorlezen.
App: Stilzitten
Een app die kinderen en jongeren kan helpen met mindfulness is de app Stilzitten. De ontwikkelaar is Eline Snel. Haar boek ‘Stil Zitten’ heeft al meer dan één miljoen exemplaren verkocht, waarin ze een samenwerking heeft gedaan met de oprichter van mindfulness, Jon Kabat-Zinn! Haar methode richt zich op meer aandacht, rust en zelfvertrouwen bij de kinderen!
Conclusie
Mindfulness kan helpend zijn bij de ontwikkeling van kinderen met een gezond welzijn. Door het eenvoudig aanbieden van mindfulnessoefeningen kan het de aandacht versterken, helpend zijn met het leren omgaan met emoties en leiden tot vermindering van stress. Ik verwacht dat er in de toekomst van het onderwijs meer aandacht komt voor het mentale welzijn van de kinderen en dat leraren ondersteuning kunnen vinden in mindfulness. Toekomst van mindfulness in het onderwijs oogt onvermijdelijk.
Overige bronnen
- Baijal, S., Jha, A. P., Kiyonaga, A., Singh, R., & Srinivasan, N. (2011). The influence of concentrative meditation training on the development of attention networks during early adolescence. Frontiers in Psychology, 2, 1-9.
Napoli, M., Krech, P. R., & Holley, L. C. (2005). Mindfulness Training for Elementary School Students. Journal of Applied School Psychology, 21(1), 99–125.
